Het RSZ-gebouw koolstofvrij maken met water uit de rivier de Zenne

Een primeur in Brussel: water uit de Zenne verwarmt de RSZ-kantoortoren

Door 2 warmtepompen op de Zenne te installeren, verandert Veolia een Brusselse rivier in een lokale, koolstofarme energiebron, terwijl de aquatische biodiversiteit behouden blijft.

Bij de ontwikkeling van hernieuwbare energiebronnen klinken wind, zon en zelfs biomassa inmiddels bekend in onze oren. Maar heb je ooit gehoord van aquathermische energie? In 2025 zal Veolia BeLux de rivier de Zenne gebruiken als duurzame energiebron om het gebouw van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) van stroom te voorzien. Voor het eerst op deze schaal zullen 2 warmtepompen het water van de rivier gebruiken om een openbaar gebouw van 6 verdiepingen te verwarmen. Op die manier wordt het gasverbruik vrijwel volledig uitgeschakeld en wordt 361 ton CO2 per jaar bespaard. Dit innovatieve project biedt een compleet nieuwe aanpak voor de productie van lokale, koolstofarme energie, mèt behoud van de waterfauna en -flora.

Water, bron van energie

Wist u dat de Zenne, een rivier verborgen onder de straten van Brussel, dwars door de hoofdstad stroomt en zorgt voor een stabiele, hernieuwbare warmtebron? Dankzij aquathermie, een techniek die het mogelijk maakt om de warmte te gebruiken die is opgeslagen in natuurlijke wateren zoals rivieren of meren, is het nu mogelijk om hiervan gebruik te maken om gebouwen te verwarmen of te koelen. Dit is het geval voor de kantoren van de RSZ, die zich boven het Zuidstation bevinden en binnenkort zullen profiteren van de energie die wordt opgevangen in het water van de Zenne om hun verwarmingsbehoeften te dekken.

Hoe werkt het?

Maximale energie-efficiëntie

Dankzij deze installatie wordt het RSZ-gebouw duurzaam verwarmd met een energieprestatie die 4 keer hoger is dan die van traditionele gasinstallaties. In feite is het gebruik van dit type pomp veel efficiënter dan een conventioneel verbrandingssysteem, omdat de thermische energie in de winter naar het gebouw wordt overgebracht in plaats van geproduceerd te worden. In het tussenseizoen zal een deel van de koude die door het proces wordt gegenereerd, helpen om het gebouw te koelen. Dit zal de energie-efficiëntie van de kantoren verder verbeteren.

Bescherming van de natuurlijke omgevingsfactoren

De vergunning werd midden oktober 2024 toegekend. Na een grondige analyse van het dossier door Leefmilieu Brussel werd bevestigd dat het teruggevoerde water in de Zenne niet alleen niet zal opwarmen, maar zelfs iets koeler zal worden (maximaal 0,1 graden). Dit project zal dus de opwarming van de Zenne gedeeltelijk compenseren en bijdragen tot een betere zuurstofbalans en een gezonder aquatisch ecosysteem.

361 ton CO2 uitgespaard

Dankzij deze innovatie zal de RSZ ongeveer €150.000 per jaar besparen op haar gas- en elektriciteitsfactuur. “Dankzij de warmtepompen hoeven we bijna geen gas meer te gebruiken om ons gebouw te verwarmen”, zegt Koen Snyders, administrateur-generaal bij de RSZ. “Alleen bij extreem lage temperaturen zullen de gasketels moeten draaien. Tijdens normale winters zal dat niet nodig zijn.” Door het gebruik van gas zo goed als volledig uit te sluiten, zal de RSZ haar directe CO2-uitstoot met 361 ton per jaar verminderen. Ter vergelijking: een gemiddeld huishouden stoot elk jaar tussen de 2 en 3 ton CO2 uit om zijn huis te verwarmen.

Nieuwe hefboom om koolstofvrij te worden

In samenwerking met Vivaqua, dat de leidingen van de Zenne beheert, verwacht Veolia dat de installaties in het voorjaar van 2025 in gebruik zullen worden genomen. Door gebruik te maken van lokale energiebronnen laat dit contract zien dat nauwe samenwerking tussen publieke spelers en bedrijven kan leiden tot innovatieve oplossingen voor het koolstofvrij maken van openbare gebouwen. Dit systeem van warmtepompen op de rivier de Zenne kan worden gekopieerd in andere gebouwen en kan het koolstofvrij maken van hele wijken in de hoofdstad stimuleren.